در کلینیک دکتر یوسف جانباز، متخصص آسیب‌شناسی دهان، فک و صورت و فلوشیپ جراحی پیشرفته ایمپلنت، هدف اصلی، تشخیص زودهنگام ضایعات دهانی با رویکردی بیولوژی‌محور و مبتنی بر شواهد علمی است. هر تغییر کوچک در مخاط دهان، از لکه‌های سفید گرفته تا زخم‌های بدون درد، باید با دقت بررسی شود؛ زیرا تشخیص زودهنگام می‌تواند مرز میان سلامت و خطر پنهان باشد. در این کلینیک، تغییرات دهانی با معاینه کلینیکی دقیق، ثبت دیجیتال و تحلیل پاتولوژیک ارزیابی می‌شوند. این فرآیند از درمان‌های غیرضروری جلوگیری کرده و فرصت طلایی پیشگیری از بدخیمی‌های دهان را حفظ می‌کند.

ضایعه دهانی چیست و چرا نباید آن را نادیده گرفت؟

هر تغییر در رنگ، بافت، قوام یا عملکرد مخاط دهان «ضایعه دهانی» محسوب می‌شود. این تغییرات ممکن است به شکل لکه‌های سفید، قرمز یا زخم‌های دیر‌بهبود ظاهر شوند. دهان، به دلیل دسترسی مستقیم و قابل‌مشاهده بودن، “پنجره تشخیص زودهنگام بدن” نامیده می‌شود. بی‌توجهی به این تغییرات، می‌تواند موجب از دست رفتن فرصت درمان در مراحل اولیه شود.

تفاوت بین ضایعات خوش‌خیم، پیش‌بدخیم و بدخیم

اهمیت تشخیص زودهنگام ضایعات دهانی؛ چرا زمان حیاتی است؟

نقش آسیب‌شناسی دهان در تشخیص دقیق

مشاهده ظاهری تنها آغاز راه است؛ تشخیص واقعی در سطح سلولی انجام می‌شود. تحلیل پاتولوژیک، میزان دیس‌پلازی، الگوی التهاب و تغییرات سلولی را مشخص کرده و بر اساس آن، تصمیم درمانی گرفته می‌شود، از پایش ساده تا برداشت جراحی محدود.

واقعیت‌های آماری

در ایران و بسیاری از کشورها، بیش از نیمی از سرطان‌های دهان در مراحل قابل‌کنترل قابل تشخیص‌اند،
اما تأخیر بیماران در مراجعه، به دلیل بی‌درد بودن ضایعات اولیه، باعث از دست رفتن فرصت درمان زودهنگام می‌شود. قاعده ساده است:

“هر زخمی که بیش از دو هفته در دهان باقی بماند، باید بررسی تخصصی شود.”

نشانه‌هایی  در دهانتان که نباید نادیده گرفته شوند

لکه‌های سفید یا قرمز (Leukoplakia / Erythroplakia)

• لوکوپلاکیا: پلاک سفید غیرقابل پاک شدن، گاهی همراه تغییرات پیش‌بدخیم.
• اریترولوکوپلاکیا: لکه قرمز یا ترکیبی قرمز، سفید با احتمال بالای دیس‌پلازی.

زخم‌های دیر‌بهبود

زخمی که بیش از ۱۴ روز باقی بماند، باید بافت‌برداری و بررسی سلولی شود حتی  اگر کوچک یا بی‌درد باشد.

توده‌ها و تغییر رنگ‌های مشکوک

توده‌های سفت، خونریزی خودبه‌خود یا بی‌حسی در ناحیه از علائم هشدار هستند. تغییر رنگ‌های تیره یا نامتقارن در کف دهان و زبان نیز باید فوراً ارزیابی شوند.

روش‌های تخصصی تشخیص در کلینیک دکتر یوسف جانباز

ارزیابی کلینیکی و بررسی سابقه پزشکی

در نخستین ویزیت، سابقه کامل بیمار شامل مصرف دخانیات، داروها، ریفلاکس و تحریکات مزمن بررسی می‌شود.
سپس تمام بخش‌های دهان با ابزار تخصصی و نور استاندارد ارزیابی می‌گردند.

بیوپسی دقیق و تفسیر پاتولوژیک

نمونه‌برداری بسته به نوع ضایعه به‌صورت اینسیزیونال یا اکسیزیونال انجام می‌شود. نمونه‌ها پس از رنگ‌آمیزی با روش‌های اختصاصی زیر میکروسکوپ بررسی شده و درجه دیس‌پلازی و سلامت حاشیه‌ها گزارش می‌شود. در موارد پیچیده، از روش ایمونوهیستوشیمی (IHC) برای تشخیص دقیق‌تر استفاده می‌شود.

تصویربرداری و ارزیابی دیجیتال

عکاسی ماکرو، فلورسنس دهانی و (CBCT) یا (MRI) در موارد پیشرفته، ابزارهای دقیق برای ثبت و تحلیل ضایعات هستند.

نگاه دکتر یوسف جانباز؛ از پیشگیری تا مداخله هدفمند

در فلسفه درمانی دکتر جانباز، تشخیص زودهنگام، ترکیبی از علم پاتولوژی و تجربه بالینی است. این رویکرد سبب می‌شود از یک‌سو نمونه‌برداری‌های غیرضروری کاهش یابد و از سوی دیگر، ضایعات پرخطر به‌موقع شناسایی شوند.

درمان بر اساس درجه دیس‌پلازی و پاسخ بیولوژیک بافت تعیین می‌شود:

• ضایعات پایدار ← پایش فعال (Active Surveillance)
• ضایعات متوسط ← برداشت محدود
• ضایعات پیشرفته ← مداخله چندتخصصی

همه تصمیم‌ها بر پایه داده‌های میکروسکوپی و علمی است، نه ظاهر ضایعه.

گروه‌های در معرض خطر بالاتر

۱. مصرف‌کنندگان دخانیات و الکل

استعمال سیگار، قلیان یا الکل، اصلی‌ترین عامل خطر سرطان دهان است.
ترک آن‌ها میزان بروز ضایعات دهانی را تا ۷۰٪ کاهش می‌دهد.

۲. تحریکات مزمن در دهان

لبه تیز دندان، ترمیم‌های ناصاف یا پروتز نامناسب می‌توانند سبب التهاب مزمن شوند.
در صورت بی‌توجهی، این تحریک مداوم ممکن است به تغییرات بافتی یا حتی دیس‌پلازی منجر شود.

۳. نقص سیستم ایمنی یا عفونت  HPV

افراد دارای نقص ایمنی یا مبتلا به ژنوتایپ‌های خاص HPV در گروه پرخطر (High Risk)قرار دارند و باید هر ۳ تا ۶ ماه پایش شوند.

مراحل مراجعه و تشخیص در کلینیک

1. معاینه دقیق دهان و زبان با ابزار تخصصی و نور کنترل‌شده.
2. تصویربرداری و ثبت دیجیتال ضایعه برای مقایسه در مراجعات بعدی.
3. بیوپسی هدفمند و تحلیل پاتولوژیک برای تعیین نوع، شدت و مرحله ضایعه.

از تشخیص تا درمان هدفمند

پایش مداوم

بیماران دارای ضایعات مشکوک هر ۶ تا ۱۲ هفته ویزیت می‌شوند. در صورت تغییر، بیوپسی مجدد انجام می‌گیرد.

درمان‌های پیشگیرانه یا جراحی محدود

• حذف عوامل تحریکی
• ترک دخانیات و الکل
• برداشت ضایعات التهابی با حاشیه امن
• مشاوره تغذیه و مکمل‌های بازسازی بافت

بازسازی عملکردی و زیبایی

در صورت برداشت وسیع، با همکاری تیم‌های جراحی فک و صورت، بازسازی زیبایی و عملکردی انجام می‌شود تا بیمار به زندگی عادی بازگردد.

آموزش و آگاهی بیماران

در کلینیک دکتر یوسف جانباز، آموزش بخش جدایی‌ناپذیر درمان است. بیماران یاد می‌گیرند که چگونه تغییرات دهان خود را بشناسند و زودتر اقدام کنند.

خودبررسی ماهانه دهان

هر فرد باید ماهی یک‌بار، با نور و آینه، قسمت‌های مختلف دهان خود را بررسی کند:
زبان، کف دهان، لثه‌ها و لب‌ها. هر تغییر ماندگار بیش از دو هفته، نیاز به ارزیابی تخصصی دارد.

ویزیت‌های دوره‌ای تخصصی

• افراد پرریسک: هر ۳ تا ۶ ماه
• سایر افراد: سالی یک‌بار

جمع‌بندی

تشخیص زودهنگام ضایعات دهانی نه‌تنها کلید حفظ سلامت دهان، بلکه راهی برای پیشگیری از بیماری‌های پیچیده‌تر فک و صورت است. هر لکه سفید یا قرمز، هر زخم کوچک یا توده‌ی بی‌درد می‌تواند نشانه‌ی آغاز یک تغییر پنهان در بافت دهان باشد. اگر این تغییرات در همان مراحل ابتدایی شناسایی شوند، درمان به‌صورت ساده، غیرتهاجمی و با حفظ عملکرد و زیبایی انجام خواهد شد. در فلسفه درمانی دکتر یوسف جانباز، تشخیص دقیق، پایه‌ی هر درمان مؤثر است. با ترکیب دانش آسیب‌شناسی دهان، تصویربرداری دیجیتال و تحلیل پاتولوژیک، ضایعات دهانی پیش از گسترش شناسایی می‌شوند و مسیر درمانی هدفمند و ایمن برای هر بیمار طراحی می‌گردد. تأخیر در مراجعه، مرز میان درمان ساده و جراحی گسترده است؛ هر تغییر کوچک در دهان، پیام هشدار سلامت است، آن را جدی بگیرید. برای ارزیابی تخصصی، ثبت دیجیتال دقیق و بیوپسی ایمن می‌توانید با کلینیک دکتر یوسف جانباز تماس بگیرید. امکان نوبت فوری برای بیماران پرریسک و مشاوره اولیه جهت بررسی ضایعات مشکوک فراهم است تا هیچ فرصت طلایی برای پیشگیری از دست نرود.

سؤالات متداول